چرخه تولید مثل مادیان -کامل

چرخه‌ی تولید مثل مادیان

اسب ماده در سن ۱-۲ سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد. تولیدمثل تمامی مادیان فصلی و چند فحلی (poly estrous) می‌باشد؛ به این معنی که در فصل تولیدمثلی چندین بار فحل شده و آماده پذیرش جفت می‌شوند. در طول زمستان که طول روزکوتاه است سیکل تولیدمثلی در مادیان متوقف می‌شود و در اصطلاح وارد دوره بدون فحلی یا anestrous می‌شوند.

دوره آنستروس

در دوره آنستروس (عدم فحلی) رحم شل و تخمدان‌ها غیرفعال بوده و فولیکول و جسم زرد مشخصی در تخمدان دیده نمی‌شود. دهانه رحم یا سرویکس ممکن است به‌صورت نه خیلی محکم و سفت بسته باشد و یا ممکن است کوتاه و نازک و متسع باشد.

دوره انتقال بهاری

با افزایش طول روز مادیان وارد دوره انتقال بهاری شده و تخمدان‌ها فعال می‌شوند و فولیکول‌هایی به قطر بیشتر از ۲۵ میلی‌متر بر روی تخمدان‌ها دیده می‌شود. تنیسیته سرویکس و رحم در حداقل خود می‌باشد.مادیان‌ها ۳ تا ۴ دوره فحلی طولانی و نامنظم در طول دوره انتقال بهاری از خود نشان می‌دهند ولی تخمک‌گذاری در این دوره رخ نمی‌دهد.

در پایان دوره انتقال بهاری میزان هورمون لوتئینه کننده یا LH افزایش‌یافته و تخمک‌گذاری آغازی می‌شود. بعد از تخمک‌گذاری، دوره ۲۰ الی ۲۳ روزه فصل تولیدمثلی آغاز می‌شود و چرخه‌های منظم فحلی در اسب دیده می‌شود.

رفتار جنسی

میل جنسی در تمام زمینه ها، به علاقه ی جنسی (جاذبه ی جنسی) اطلاق می شود. این میل، پس از بلوغ شروع می شود و برای مدت نسبتاً زیادی در طول زندگی حیوان باقی می ماند. میل جنسی در نرها به میزان زیادی به ترشحات هورمون تستوسترون توسط بیضه ها بستگی دارد، اما در مواردی نیز این میل را می توان به خصوصیات ارثی (نژادی) مربوط دانست. بعضی از ویژگی های میل جنسی در نرها به دلیل ارزش اقتصادی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

همچنین، برخی فاکتورها، از قبیل تجربه، جیره ی غذایی، حس بینایی، حس بویایی، نور و وضعیت هورمونی، و برخی عوامل محیطی، شامل سر و صدا، مکان جفت گیری و تجربه مهتر، بر رفتارهای جنسی اسب تأثیرگذار است.

شیوه های رفتاری نرها

زمانی که یک اسب نر به مادیانی فحل نزدیک می شود، رفتارهای جنسی متفاوتی را ممکن است از خود نشان دهد، که متداولترین این رفتار، واکنش بویایی است. در این واکنش، حیوان سر و گردن خود را به حالت کشیده، بالا نگه می دارد و لب های بالایی خود را به سمت بیرون می آورد از دیگر رفتارهای جنسی، پرش کاذب است، و همچنین، نرها پهلو و جدوگاه مادیان ها را گاز می گیرند.

دیگر رفتارهای جنسی نرها عبارتند از:

پوزه زدن:

به ناحیه ی واژن و نیز پشت مادیان

نمایش تهدید:

به صورت کشیدن دست ها روی زمین

مبارزه:

زمانی مشاهده می شود که در مقابل یک مادیان، بیش از یک نر وجود داشته باشد.

تعیین محدوده ی مرزی:

در نرها این کار با دفع ادرار یا مدفوع در محدوده ی مرزی خود انجام می شود.

در کره های نر، نعوظ کامل از سن دو تا سه ماهگی دیده می شود، ولی بعد از پانزده تا بیست ماهگی است که می توانند جفتگیری کنند.

برخی عواملی که باعث عدم پرش اسب های نر می شوند، عبارتند از:

الف) جوانی و بی تجربگی

ب) لغزنده بودن کف اصطبل

پ) احساس درد در زمان پرش

ت) لگد خوردن توسط مادیان

ث) کوتاه بودن سقف اصطبل

ج) استفاده ی بیش از حد از نرها

چ) نرسیدن به نغوظ کامل

ح) ترس از مادیان

شیوه های رفتاری مادیان ها

در مادیان ها، شیوه های رفتاری ویژه ای برای جفت گیری وجود دارد. شدت میل جنسی (بروز رفتارهای فحلی) در مادیان ها، بسیار شدیدتر از سایر حیوانات است.

مادیان فحل، حالت ادراری خاص و ثابتی را در طول فحلی از خود نشان می دهد. در این دوره (فحلی)، ادرار موکوسی می شود؛ طوری که بخشی از پاها و سم حیوان را نیز آلوده می کند. در این موقع، مادیان دو پای خلفی خود را از هم با کرده، به سمت عقب حالتی خمیده پیدا می کند. دم، حالت قوس دار و رو به بالا پیدا می کند، و اسب سم خود را به شکلی قرار می دهد که فقط قسمت جلوی سم روی زمین قرار می گیرد.

در این زمان، لبه های فرج به طور مداوم باز و بسته می شود. این نمایش فحلی احتمالاً بهترین نمایش فحلی در حیوانات اهلی است. زمان فحلی در مادیان از دو تا ده روز، بسته به نژاد و فصل فرق می کند. که در این مدت، دو تا سه روز آخر فحلی، تنها علایم فحلی وجود دارد، ولی بر روی تخمدان، فولیکولی قابل لمس نیست. در ایران، غالب مادیان ها دارای زمان فحلی شش روز هستند.

رفتار جلب توجه اسب نر، توسط مادیان

مادیان سر خود را پایین نگه می دارد، و گوش هایش به سمت عقب و یا به سمت خارج کشیده می شود. پاهایش کمی باز و حالتی تقریباً نیمه خمیده به خود می گیرد. ناحیه ی فرج، حالت چشمک زدن پیدا کرده، معمولاً دم به سمت بالا حرکت و حالتی قوسی شکل (بیشتر در پونی ها) پیدا می کند. عده ای معتقدند دلیل این که اسب ها هنگام جفتگیری، دم خود را بالا نگه می دارند، این است که ماده ای شیمیایی به نام فرمون در این حالت بهتر پخش می شود (در حالت چشمک زدن و حرکت عضلات ناحیه ی فرج)، و شاید این ماده، شیمیایی است، که بوی خاصی تولید می کند و باعث جذب نرها می شود.

رفتار پذیرش نرها

مادیان کاملا خود را در اختیار جنس نر قرار می دهد، و به همدیگر بسیار نزدیک می شوند (اجازه می دهد اسب نر گازش بگیرد)