صرع چیست و چگونه در حیوانات اتفاق میافتد؟

نورون ﻳﻚ ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺤﺮﻳﻚﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﺎر داﺋﻤﻲ از روی ﻧﻮرون ﺑﺮداﺷﺘﻪ شود ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﻨﺞ ﮔﺮدد.

ﺗﺸﻨﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه تخلیه هم زمان و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه ﺗﻌﺪادی از ﻧﻮرونﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺮوزنﺳﻔﺎﻟﻦ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد. ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا مغز معمولا به طور ﺳﺮﻳﻊ اﻳﻦ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ در ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻋﺼﺒﻲ را ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ. اﺻﻄﻼح ﺻﺮع (Epilepsy)معمولا برای ﺗﺸﻨﺞﻫﺎی ﺗﻜﺮاری اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻛﻪ دو یا بیش از دو ﺗﺸﻨﺞ دارد ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آن، دارای ﺻﺮع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺣﻴﻮان در ﻣﺪت ﺣﻤﻼت تشنج درد ﻧﺪارد وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﻘﺒﺎﺿﺎت ﻋﻀﻼت ﺗﻨﻔﺴﻲ و ﺣﻨﺠﺮه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺻﺪای ﻧﺎﻟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.

دامپزشکان چگونه صرع رو تشخیص میدهند؟

از نظر کلینیکی تشنج به دو نوع عمومی و موضعی (جزئی) تقسیم می شود.

 تشنج عمومی

 تشنج عمومی متداولترین شکل تشنج است که در حیوانات رخ می دهد و مغز را به طور گسترده درگیر می کند و باعث از دست رفتن هوشیاری حیوان، انقباض تونیک و کلونیک عضلات که باعث حرکات شبیه دست و پا زدن می‌گردد، می شود. این شکل از تشنج معمولاً بین 30 ثانیه تا 3 دقیقه طول کشیده و با یک دوره متغیر از علائم کلینیکی پس از تشنج ادامه یافته و سپس بهبودی کامل ایجاد می شود.

تشنج موضعی (جزئی)

تشنج موضعی (جزئی) خود به دو گروه تقسیم می شود: تشنج موضعی (جزئی) ساده و تشنج موضعی (جزئی) پیچیده. نحوه علائم کلینیکی در تشنج موضعی به محل درگیری مرکز تشنج در پروزن‌سفال مغز بستگی دارد و شامل درجات مختلفی از رفتارهای غیر طبیعی حسی یا حرکتی بدون از دست رفتن هوشیاری می باشد.

از نظر اتیولوژی تشنج به دو نوع صرع اولیه (ناشناخته) و صرع ثانویه (اکتسابی) تقسیم می‌شود.

صرع اولیه

صرع اولیه عمده ترین علت تشنج در سگ می باشد و تقریباً در 25 تا 30 درصد از سگ های دارای تشنج، رخ می دهد ولی در گربه کمتر اتفاق می-افتد. این نوع صرع با دوره های تشنج بدون آنکه علتی برای آن پیدا شود، مشخص می شود. این نوع تشنج معمولاً بین 6 ماهگی و 3 سالگی شروع می شود اگر چه در بعضی از سگ ها تا 5 سالگی نیز ممکن است مشاهده نشود.

صرع اکتسابی

در صرع اکتسابی یک علت آماسی، ضربه ای، توکسیک، متابولیک و عروقی یک قسمت از نورون‌ها را درگیر کرده و باعث می شود که به صورت خودبخود دچار تخلیه الکتریکی شده و باعث تشنج شوند. این نوع صرع در هر سن، جنس و نژاد سگ و گربه ممکن است اتفاق افتد. برای تشخیص نوع و علل تشنج باید یک تاریخچه کامل و دقیقی در مورد هر حیوانی که تشنج دارد، گرفته شود. سپس باید معاینات فیزیکی، چشمی و عصبی دقیقی انجام شود و در صورت لزوم باید تست های متداول غربالگری (CBC)، آزمایشات بیوشیمیایی سرم و آنالیز ادرار انجام شود.

روش درمان صرع چگونه است؟

برای درمان تشنج، باید بیماری اولیه ایجاد کننده تشنج (مثل برداشت ضایعات توده ای پروزن‌سفال) درمان شود. تشنج نیز جداگانه باید بوسیله داروهای ضد تشنج درمان شود. داروی انتخابی برای درمان تشنج، فنوباربیتال سدیم می باشد که یک داروی سالم، مؤثر و نسبتاً ارزان است.

این دارو در ابتدا با دوز mg/kg 2.5روزی 2 بار تجویز می شود ولی با اندازه گیری مقدار دارو در سرم باید دوز آن تنظیم شود. تشنج های مقاوم به درمان، می توانند با افزودن برومید پتاسیم به درمان فنوباربیتال، کنترل شوند. برومید پتاسیم همچنین به صورت تک‌دارویی، در مواردی که حیوان مشکل کبدی دارد یا در مواردی که حیوان به فنوباربیتال پاسخ نمی دهد، می تواند استفاده شود

. دوز اولیه برومید پتاسیم mg/kg 20 روزی 2 بار به صورت درمان تک‌دارویی وmg/kg 15 روزی 2 بار در صورت افزودن به فنوبابیتال، به صورت خوراکی می باشد. داروهای دیگری که برای درمان تشنج بصورت تک‌دارویی یا توام با فنوباربیتال یا برومید پتاسیم استفاده می‌شوند عبارتند از: دیازپام، کلرازپات، فلبامات، گاباپنتین، زونیسامید، لِوِتیراستام. تحریک عصب واگ نیز یکی از روش‌های جایگزین درمان تشنج می‌باشد.