مقدمه

نقرس، یک بیماری التهابی‌ست که  در آن بلورهای اورات مونو سدیم به داخل مفصل رسوب می‌کنند و ظرف چند ساعت، مفصل قرمز، گرم و ملتهب می‌شود؛ به این اتفاق، حمله‌ی نقرس می‌گویند.بیماری نقرس میتواند مضرات و عوارض بسیاری داشته باشد 

 علت بیماری نقرس

علت اصلی بیماری نقرس هایپراوریسمی (اسیداوریک بیش از حد در خون) است، که سبب تشکیل بلورهای کریستالی  تیز و سوزن مانند در قسمت‌هایی از بدن که سرعت جریان خون در آن‌ها آهسته است، مثل لوله‌های کلیه و مفاصل، می‌شود.

با گذشت زمان، حملات مكرر نقرس، مي‌تواند باعث از بين رفتن بافت مفصل و در نتیجه آرتریت شود.

نقرس چگونه تشکیل میشود و عوارض و مضرات نقرس چیست؟

اسید اوریک ها ازکجا به وجود می آیند؟

برای درک این‌که اسید اوریک از کجا به وجود می‌آیند، اجازه دهید با پورین‌ها شروع کنیم. پورین‌ها وهمچنین پیریمیدین‌ها، اجزای اصلی اسیدهای نوکلئیک مانند DNA وRNA هستند. زمانی که سلول‌ها به همراه اسیدهای نوکلئیک موجود در آن‌ها در بدن تجزیه می‌شوند،  این پورین‌ها در ابتدا به هایپوگزانتین سپس گزانتین و نهایتا  اسیداوریک تبدیل می‌کنند که مولکولی است که می‌تواند از خون فیلتر شود و از طریق ادرار دفع شود.

این حالت تنها در پریمات‌ها،خزندگان،پرندگان و سگ‌های نژاد دالماسی اتفاق میفتدچراکه باقی گونه‌ها دارای آنزیم اوریکاز هستند که کار این آنزیم این است که  هایپوگزانتین را به آلانتوئین تبدیل میکند .

آغاز هایپراوریسمی

اسیداوریک انحلال‌پذیری محدودی درمایعات بدن دارد و هایپراوریسمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح اسید اوریک، بیش از میزان حل‌شوندگی آن باشد؛ یعنی در حدود 6.8 میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر. در pH  فیزیولوژیکی حدود 7.4، اسید اوریک، پروتون از دست می‌دهد و به اوره تبدیل می‌شود؛ سپس به سدیم متصل شده  و بلورهای اورات مونو سدیم را تشکیل می‌دهد.این کریستال‌ها در بافت‌های نرم مثل پوست و غضروف رسوب میکنند.

غضروف‌هایی ابتدا مستعد رسوب هستند که اولا تروماتیزه باشند و بیشتر از آنها استفاده شود،ثانیا سردتر باشند مانند غضروف های مفاصل انتهایی.

عوارض بیماری نقرس کجاست؟

در حال حاضر، نقرس بیشتر روی اولین مفصل متاتارسال کف پا تأثیر می‌گذارد و این حالت podagra نامیده می‌شود.سایر مفاصل مثل مچ‌پا،زانو،مچ دست و آرنج نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند. در این غضروف‌ها کریستال‌های مونوسدیم اوره رسوب میکنند  که به آنها micro_tophus گفته میشود.میکروتوفوس‌ها جسم خارجی محسوب میشوند و توسط ماکروفاژها بلعیده میشوند.سپس ماکروفاژها در اثر عذم توانایی برای هضم این میکروتوفوس ها IL_1 را ترشح میکنند که مانند شیپوری نوتروفیل‌ها را به محل آسیب  میکشاند.نوتروفیل‌ها طی روند دیاپدز از رگ خارج میشوند و داخل سینوویوم میشوند  و کریستال‌ها را میبلعند اما به دلیل نداشتن آنزیم اوریکاز قادر به از بین بردن کریستال‌ها نبوده و خودشان دگرانوله میشوند و مدیاتورهای  التهابی  داخلیشان آزاد میشود که سبب تشدید التهاب و قرمز،گرم و ملتهب شدن مفصل میشود به این حالت حمله نقرس  گفته میشود.و از مضرات نقرس همین درد و ملتهب شدن مفاصل میباشد

معمولا چه زمانی متوجه بیماری نقرس میشویم؟

این حالت معمولا در اول صبح رخ میدهد زیرا سطح کورتون بدن در ابتدای صبح کمترین است و زمان مناسبی برای حمله‌ور شدن بیماری‌های التهابی محسوب میشود.اصولا در این حالت، فرد در حالی از خواب بیدار می‌شود که حس می‌کند انگشت پایش در حال آتش گرفتن است و حتی سنگینی وزن ملافه هم می‌تواند برایش دردناک باشد. این درد، در ساعات ابتدایی پس از حمله، شدیدتر است و عموما با گذشت زمان، کاهش می‌یابد؛ اما این ناراحتی و تورم می‌تواند تا روزها و هفته‌ها تداوم داشته باشد.

با گذشت زمان، حملات مكرر نقرس می‌تواند به نقرس مزمن تبدیل شود، كه نوعی آرتروز، با تخریب بافت مفصل و ناهنجاری دائمی مفصل است. نقرس مزمن، نهایتا می‌تواند منجر به رسوب دائمی کریستال‌های اوره شود که اصطلاحا tophi  نامیده می‌شوند، در امتداد استخوان‌ها، درست زیر پوست تشکیل ‌می‌شود. همچنین افراد مبتلا به نقرس مزمن، در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه ساخته شده از اسید اوریک و همچنین نفروپاتی ادرار هستند، که در هنگام رسوب کریستال‌های ادرار در داخل محوطه کلیه اتفاق می‌افتد. آب به شدت از درون توبول ها در حال بازجذب است تا آب و الکترولیت هايبدن حفظ شوند.

پس درون توبول غلظت زیادي وجود دارد که گاهی وقت ها موجب ایجاد hypersaturation می شود به خصوص درافرادي که مقدار زیادي اسید اوریک تولید می کنند و تولید از حد معمول فراتر می رود و مقداري زیادي از آن دفع می شود.بنابراین توبول کلیه اشباع شده و کریستال تشکیل می دهد که درون توبول به هم می پیوندند و ایجاد توده می کنند.این اتفاق باعث مسدود شدن توبول می شود که به آن nephropathy acid uric گفته می شود که از دیگر عوارض نقرس میباشد.

اگر کریستال ها در لگنچه به هم بپیوندند ایجاد سنگ کلیه اسید اوریکی می کنند.

فاکتور هایی که موجب بروز بیماری نقرس میشوند

افزایش مصرف موادغذایی غنی از پورین

این کریستال‌ها می‌توانند در نتیجه افزایش مصرف غذاهای غنی از پورین مثل صدف، ماهی آنچوی(anchovy)، گوشت قرمز یا گوشت ارگانیک باشد. همچنین این امر می‌تواند ناشی از افزایش تولید پورین‌ها باشد؛ به عنوان مثال نوشیدن شربت ذرت با فروکتوز  بالا می‌تواند با افزایش سنتز پورین، در تشکیل اسید اوریک نقش داشته باشد.

کاهش ترشح اسید اوریک

یک روش دیگر برای تولید کریستال‌ها می‌تواند کاهش ترشح اسیداوریک باشد که ناشی از کمبود آب در اثر عدم نوشیدن آب کافی یا مصرف مشروبات الکلی می‌باشد که هردو باعث رسوب اسیداوریک می‌شوند. مصرف دائم  این دسته از غذاها، باعث ابتلا به چاقی و دیابتمی‌شود که هر دو ریسک ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهند.

شیمی درمانی

 هایپر اورمی، همچنین می‌تواند در نتیجه شیمی درمانی یا درمان با اشعه ایجاد شود؛ زیرا سلول‌ها با سرعتی بیشتر از حد طبیعی می‌میرند.

تاثیر جنسیت و ژنتیک

بیماري نقرس چه نوع مفصلی چه نوع غیر مفصلی در آقایان به مراتب شایع تر از خانم ها است(3تا6 برابر) برخلاف اغلب بیماري هاي روماتولوژيکه در خانم ها شایع تر است.زیرا خانم ها به دلیل ترشح هورمون استروژندر دوران قبل از منوپوز که  effect Uricosuric است باعث دفع اسید اوریک بیشتري نسبت به آقایان از طریق کلیه ها میشوند ولی در منوپوز که هایپواستروژن پیدا میکنند دفع اسید اوریک کاهش پیدا میکند و تجمعش در خون رخ میدهد و باعثهایپریورسمی و gout میشود..پس gout در خانم ها نادر است و اگر در یک خانم در دوران قبل از منوپوز مشاهده شود حتما disease underline و زمینه دارد و باید بررسی شود.همچنین برخی افراد، زمینه‌ی ژنتیکی برای تولید میزان زیاد اسیداوریک دارند، درحالی‌که دسته دیگری از افراد دچار بیماری مزمن کلیوی، قادر به دفع اسیداوریک نیستند.

برخی دارو ها

سرانجام برخی از داروها مانند دیورتیک‌های تیازید و آسپرین نیز وجود دارند که سبب افزایش سطح اسیداوریک و ریسک ابتلا به نقرس میشوند.

روش های درمان نقرس

شِمای کلی از درمان نقرس

درمان نقرس، به طور معمول بر کاهش درد و تورم متمرکز است و اکثر اوقات با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا NSAIDS مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم، درمان می‌شود؛ در مواقعی که به دلیل مشکلات متابولیکی ،نارسایی کبدی کلیوی،؛زخم معده،فشار خون کنترل نشده و… قادر به تجویز داروهای NSAID برای درمان نقرس نیستیم درمان با کورتیکواستروئیدها نیز انجام می‌شود  مانند Colchicine  که با مهار مهاجرت گلبول‌های سفید، اثرات ضد التهابی دارد، مدتی طولانی برای درمان نقرس مورد استفاده بوده ‌است.

هرچند برای درمان نقرس علت اصلی افزایش اسیداوریک، اصلاح رژیم غذایی و انجام کارهایی از قبیل آب‌رسانی مناسب ، کاهش یا حذف کامل سودا، الکل، گوشت قرمز و غذاهای دریایی و داشتن فعالیت بالا برای  دور ماندن از چاقی بسیار اهمیت دارد.

داروهایی نیز وجود دارد که به کاهش سطح اوریک اسید کمک می‌کنند. این داروها شامل مهار کننده‌های گزانتین اکسیداز مانند آلوپورینول است. گزانتان اکسیداز آنزیمی است که در تجزیه پورین‌ها به اسید اوریک دخالت دارد ؛ بنابراین مهار این آنزیم، منجر به  کاهش تولید اسید اوریک می‌شود.

داروهای اوریکوس ‌اوریک مانند پروبنسید باعث افزایش دفع اسید اوریک توسط کلیه‌ها می‌شوند.

خلاصه نهایی

نقرس نوعی بیماری التهابی مزمن است که در نتیجه رسوب اسید اوریک و تشکیل کریستالهای اورات مونو فسفات در داخل و یا خارج مفاصل به ویژه انگشت شست پا رخ میدهد.مصرف غذاهای پورینی،برخی داروها،عدم نوشیدن آب کافی و کموتراپی احتمال بروز نقرس را بالا میبرد.استفاده از داروهای کورتونی،NSAID و کاهش سطح اوریک اسید خون از درمان‌های رایج هستند.